Er 1 d’octubre de 2017, part dera Val d’Aran se lheuaue fòrça abantes dera gessuda deth solei. Eth motiu, ester presents tà quan, as 6 deth maitin, se daurissen es pòrtes des collègis electoraus entà votar òc o non en referendum pera autodeterminacion de Catalonha.

Ne es constants avisi des Mòssos d’Esquadra de qu’estauen realizant ua accion illegau ne era incertitud pes conseqüéncies empediren que 1.692 persones exercissen eth sòn dret a vòt aqueth dia en Aran.

Cau rebrembar, qu’en nòste país sonque er Ajuntament de Les cedic un locau public entara celebracion d’aguest referendum, tot e que, finauments, es Mòssos empediren qu’era gent entrèsse en collègi Alejandro Casona e era urna se placèc, de forma improvisada, ena casa rurau Bòrda Gilhamuc, proprietat  dera alavetz deputada dera CUP, Mireia Boya.

Aguesta manca de locaus publics provoquèc diuèrsi maus de cap ar inici dera jornada, creant dubtes sus eth lòc a on se poirie votar.

Pendent tota era jornada, pòur. Pòur as dures imatges qu’arribauen dera rèsta de ciutats catalanes, pòur ara violéncia. E tension enes collègis electoraus aranesi, atents as possibles conseqüéncies d’aguest referendum.

Mès non tot siguec pòur e tension. Se quauquarren cau destacar deth passat 1 d’octubre enes collègis electoraus aranesi siguec eth respècte e era solidaritat.

Era participacion en referendum pera autodeterminacion siguec d’un 24’4% en nòste parçan, damb un 84% des vòts a favor dera independéncia, un 14% en còntra e un 2% de vòts en blanc.

Un an dempús son fòrça es canvis que s’an produsit en estat, mès eth dera independéncia de Catalonha ei encara un ahèr sense resòlver.

Des dera Val d’Aran cau arrebrembar era singularitat territoriau, atau coma era disposicion addicionau dera Lei deth Regim Especiau d’Aran que permet qu’es madeishi aranesi decidisquen quin serà eth sòn futur en cas de que, bèth dia, s’hesse efectiva aguesta autodeterminacion.